กลองสะบัดชัย - An Overview

การตีกลองสะบัดชัยเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านล้านนาอย่างหนึ่ง

ขณะที่พระโพธิสัตว์กำลังต้อนโขลงช้างอยู่ข้างหลังนั้น พระญาปูก็ปรากฏตัวขึ้นพร้อมกับชูก้ามทั้งสองหนีบเท้าพระโพธิสัตว์อย่างเหนียวแน่นและพยายามจะงับปากเพื่อเคี้ยวกิน ขณะเดียวกันพระโพธิสัตว์ก็พยายามอดทนต่อความเจ็บปวดและพยายามกระชากลากพระญาปูขึ้นฝั่งให้ได้

กล๋อนวาทา เขียนมาเต้าอี้ เต้านี้วาดวางลง ก่อนแหล่นายเฮา

ในการตีกลองเพลงชนะศึกตามลักษณะบทคาถาดังกล่าว ตีตั้งแต่บทแรกจนถึงบทสุดท้ายแล้วกลับไปเริ่มต้นใหม่ สำหรับจังหวะการตีกลองเพลงชนะศึกตอนจบ กลองจะตีรัวติดกัน ๕ ครั้ง ในครั้ง ๖ จะให้โหม่งตี ส่วนกลองจะหยุดตี

การแสดงตีกลองชัยมงคลมีเครื่องดนตรีและการประสมวง ประกอบด้วย

โหม่ง ใช้ตีประกอบจังหวะโดยเป็นจังหวะหลักเสียงโหม่งแต่ละใบจะใช้เสียง “โด” หรือเสียง “ซอล” โหม่งมีลักษณะแบบเรียบตรงกลางนูน มีขอบนอกหักมุมตรงขอบจะเจาะรู ๒ รู ร้อยเชือกไว้ เพื่อสะดวกในการตี

และต้องแช่ในอ่างหรือบ่อที่ทำขึ้นมา จะไม่นำไปแช่ในแม่น้ำหรือลำเหมือง

ฉาบ - - - - - แช - - - - - - - แช - - - - - - โหม่ง - - - - - - - โยง - - - - - - - โยง - - - - กลอง (- - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง ตึ้ง-ตึ้งตึ้ง) (๓ ครั้ง) ฉาบ - - - - - แช - - โหม่ง - - - - - - - โยง กลอง (- - ตึ้ง ตึ้ง - ตึ้ง - ตึ้ง (๓ ครั้ง) ฉาบ - - - - - แช - - - - - - - แช - - - - - กลองสะบัดชัย - - แช - - แชแชแชแช - แช - -

ฉาบ - อี - เช็ง - แต้ง- แช - อี - เช็ง - แต้ง- แช - แต้ง- แช - แต้ง- แช - แต้ง- แช - แต้ง- แช

โหม่ง - - - - - - - โยง - - - - - - - โยง - - - - - - - โยง - - - - - - - โยง

กลองสะบัดชัย สงวนม่วนเหล้น กวัดแก่วงดาบฟ้อนไปมา

                ปัจจุบันกลองชัยมงคลยังมีบทบาทหน้าที่ใช้ตีในงานบุญทางพุทธศาสนาอยู่ และมีการสืบทอดแพร่หลายอยู่ตามวัดต่างๆ เช่น วัดสวนดอก วัดศรีประดิษฐ์ วัดกิ่วแล วัดชัยสถาน (ป่าเสร้าน้อย) วัดท่าทุ่ม เป็นต้น ส่วนมาแต่ละวัดในล้านนามักจะมีกลองปูชาซึ่งพัฒนาการมาจากกลองชัยมงคลประดิษฐานและใช้ตีอย่างแพร่หลายอยู่แล้ว โดยถือว่ากลองชัยมงคลเป็นมรดกคู่กับแผ่นดินล้านนาที่ทรงคุณค่า บ่งบอกประวัติศาสตร์ความเป็นอัตลักษณ์ท้องถิ่น เป็นมรดกของแผ่นดินที่ไม่มีใครคนใดคนหนึ่งเป็นเจ้าของ ชาวล้านนาทุกคนเป็นเจ้าของร่วมกัน เป็นผู้รับการถ่ายทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น แต่อย่างไรก็ดีนักดนตรีรุ่นเยาว์ก็ได้มีการเรียนการตีกลองชัยมงคลและรวมตัวกันจัดตั้งกลุ่มผู้ศึกษาตามสถานศึกษา วัด โดยมีครูผู้ฝึกซ้อมและเริ่มนำสู่การแสดงทั้งในจังหวัดและต่างจังหวัด รวมทั้งถ่ายทอดไปยังโรงเรียนวัดที่ต้องการที่เรียนด้วย ซึ่งทำให้ศิลปะการแสดงประเภทกลองชัยมงคลเริ่มเป็นที่รู้จักและแพร่หลายต่อไป

กลอง (- - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง ตึ้ง- ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง - - ตึ้ง ตึ้ง ตึ้ง- ตึ้ง ตึ้ง) (๓ ครั้ง)

ก็จะมีพิธีไหว้ครูช่างทำกลองทุกปี ในวันขึ้นปีใหม่เมือง เดือนเมษายน